Pisałyśmy już, że małżeństwo to nie tylko papier i po ślubie sporo się zmienia (jesteśmy w stanie wskazać przynajmniej 18 rzeczy, które się zmieniają 😊, o czym możesz przeczytać TUTAJ) dlatego też przepisy niektórym osobom zabraniają zawarcia małżeństwa, a niektórym pozwalają tylko pod warunkiem uzyskania zgody sądu. W tym wpisie dowiesz się czym są przeszkody małżeńskie i sprawdzisz czy któraś z nich Ciebie dotyczy.
Przeszkody małżeńskie można podzielić na:
1. względne
oraz
2. bezwzględne
Czym się różnią przeszkody względne od bezwzględnych?
Jeśli mamy do czynienia z przeszkodami względnymi – możliwe jest zawarcie małżeństwa po uzyskaniu zezwolenia sądu.
W przypadku przeszkód bezwzględnych obowiązuje zakaz zawarcia małżeństwa.
Do bezwzględnych przeszkód zaliczamy:
1. wiek (w przypadku kobiet poniżej 16 roku życia, a w przypadku mężczyzn poniżej 18 roku życia)
2. ubezwłasnowolnienie całkowite;
3. pozostawanie w związku małżeńskim;
4. pokrewieństwo;
5. przysposobienie.
Do względnych przeszkód zaliczamy:
1. wiek kobiety pomiędzy 16 a 18 rokiem życia,
2. choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy,
3. powinowactwo.
Poniżej „więcej informacji” na temat poszczególnych przeszkód 😊
1. Wiek
Wiek jest jedyną przeszkodą, która ma charakter bezwzględny lub względny.
Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.
Szczegółowo na temat zezwolenia sądu na zawarcie małżeństwa kobiecie mającej ukończone 16 a nieukończone 18 lat pisałyśmy TUTAJ.
Kobieta przed ukończeniem 16 roku życia, a mężczyzna przed ukończeniem 18 roku życia nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego. W przypadku takiego cenzusu wiekowego mówimy o przeszkodzie bezwzględnej.
2. Ubezwłasnowolnienie całkowite
Nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie.
Czym jest ubezwłasnowolnienie?
Ubezwłasnowolnienie całkowite może mieć miejsce wówczas, gdy osoba, która ukończyła lat 13, wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
Osoba zostaje ubezwłasnowolniona z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o ubezwłasnowolnieniu. W postanowieniu o ubezwłasnowolnieniu sąd orzeka co do zakresu ubezwłasnowolnienia (czy jest całkowite czy częściowe) oraz powodu ubezwłasnowolnienia. Bezwzględny zakaz zawierania małżeństw dotyczy jedynie osób ubezwłasnowolnionych całkowicie, nie dotyczy on natomiast osób ubezwłasnowolnionych częściowo. Jeśli jednak dana osoba została ubezwłasnowolniona częściowo ze względu na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy do zawarcia małżeństwa potrzebna będzie zgoda sądu (o czym w dalszej części tekstu)
Ubezwłasnowolnienie całkowite stanowi bezwzględną przeszkodę małżeńską. Oznacza to, że sąd nie może zezwolić danej osobie fizycznej na zawarcie małżeństwa przed momentem, w którym zostanie uchylone względem niej ubezwłasnowolnienie całkowite.
3. Pozostawanie w związku małżeńskim
Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim.
Jedną z podstawowych zasad prawa rodzinnego jest zasada monogamii, na straży której stoi m.in. zakaz zawierania małżeństwa przez osobę, która pozostaje w związku małżeńskim.
Zakaz bigamii oznacza, że małżeństwo może zawrzeć jedynie osoba:
1. która nigdy nie pozostawała w związku małżeńskim,
2. której małżeństwo zostało uznane za nieistniejące,
3. której małżeństwo zostało unieważnione,
4. której małżeństwo ustało wskutek śmierci drugiego małżonka,
5. której małżeństwo ustało w skutek uznania małżonka za zmarłego,
6. której małżeństwo ustało wskutek orzeczenia rozwodu.
Ważne!
Małżeństwo w skutek rozwodu ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
Osoba, która pozostaje w separacji ze swym małżonkiem, nie może zawrzeć ponownego związku małżeńskiego.
Ważne jest również to, że osoba, która zawarła małżeństwo wyznaniowe, które nie wywoływało skutków w sferze prawa polskiego, może zawrzeć małżeństwo cywilne.
Podkreślenia wymaga fakt, iż bigamia zgodnie z polskim prawem karnym jest przestępstwem.
Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przestępstwo bigamii popełnia osoba, która wstępuje w związek małżeński, pozostając jednocześnie w innym związku małżeńskim. Karze takiej nie podlega natomiast współmałżonek takiej osoby, niezależnie od tego, czy wiedział on o tym fakcie, czy nie.
Bigamia tworzy tzw. bezwzględną przeszkodę małżeńską. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują bowiem możliwości udzielenia przez sąd zezwolenia na zawarcie małżeństwa osobie już pozostającej w związku małżeńskim.
4. Pokrewieństwo
Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo (…)
Kim są krewni w linii prostej przeczytasz TUTAJ.
Ustawowy zakaz zawierania małżeństwa dotyczy krewnych w linii prostej niezależnie od stopnia pokrewieństwa oraz rodzeństwa (w tym rodzeństwa przyrodniego).
Zakaz zawierania małżeństw między osobami pozostającymi ze sobą w pokrewieństwie ma charakter bezwzględny. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują bowiem możliwości udzielenia przez sąd zezwolenia na zawarcie małżeństwa osobom pozostającym ze sobą w takiej relacji.
Przeszkoda pokrewieństwa nie rozciąga się na innych krewnych w linii bocznej (poza rodzeństwem). Możliwe jest więc dla mężczyzny zawarcie małżeństwa na przykład z córką swojej siostry, a dla kobiety – z bratem swego ojca.
5. Przysposobienie
Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony.
Przysposobienie to nic innego jako adopcja dziecka. Przekładając więc przepisy na język potoczny, nie może zawrzeć ze sobą małżeństwa adoptujący z adoptowanym dzieckiem. Przepis ten (nie wchodząc w dalsze szczegóły dotyczące adopcji) nie rozróżnia rodzajów przysposobienia tak więc dotyczy przysposobienia niepełnego, pełnego i całkowitego.
Zakaz ten jest związany z faktem, że przysposobienie stwarza „stosunek rodzinny”, a przysposobiony traktowany jest jak dziecko przysposabiającego.
Zakaz ten jest związany również z tym, że zgodnie z polskim prawem karnym:
Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do przysposobionego lub przysposabiającego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Zakaz zawierania małżeństw między osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa ma charakter bezwzględny. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują bowiem możliwości udzielenia przez sąd zezwolenia na zawarcie małżeństwa osobom pozostającym ze sobą w takiej relacji.
Możliwe jest jednak zawarcie małżeństwa po rozwiązaniu przysposobienia.
6. Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy
Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.
Przepis nie definiuje co należy rozumieć pod pojęciem choroba psychiczna i niedorozwój umysłowy. W tym celu warto posłużyć się Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Co jednak istotne, choroby psychicznej nie można utożsamiać z zaburzeniami psychiczne tj. na przykład pijaństwo, narkomania, depresja czy anoreksja.
Choroba psychiczna i niedorozwój umysłowy są przeszkodami względnymi tak więc istnieje możliwość udzielenia zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez osobę dotkniętą chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym w przypadku, gdy stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa.
Jeśli jednak z uwagi na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy dana osoba została ubezwłasnowolniona całkowicie, to przeszkoda ubezwłasnowolnienia jako przeszkoda bezwzględna będzie miała pierwszeństwo przed przeszkodą względną choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego i takiej osobie sąd nie będzie mógł wydać zezwolenia na zawarcie małżeństwa.
Podkreślić jednak należy, iż są może wydać zezwolenie, ale nie jest do tego zobowiązany. Jeśli więc Sąd stwierdzi, że zezwolenie będzie niekorzystne z punktu widzenia np. możliwości wychowawczych dzieci to pomimo faktu, iż choroba psychiczna nie będzie zagrażała zdrowiu przyszłego potomstwa może zezwolenia nie wydać.
W praktyce jeżeli kierownik urzędu stanu cywilnego poweźmie wątpliwość co do stanu psychicznego lub umysłowego jednej z osób mającej zamiar zawrzeć małżeństwo powinien zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie, czy małżeństwo może zostać zawarte.
7. Powinowactwo
Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa (…) powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi.
Czym jest powinowactwo przeczytasz TUTAJ.
Mam nadzieję, że żadna z w/w przesłanek nie zachodzi w Waszym przypadku i bez żadnych problemów będziecie móc wziąć swój upragniony ślub.
Olga
Przypisy
Art. 10 – 15, 617 – 618 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, tj. z dnia 9 marca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. Poz. 682);
Art. 13 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z póź. zm.)
Art. 201, 206 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny tj. z dnia 20 lipca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1600)