Często osoby żyjące w związkach nieformalnych mówią, że ślub nie gwarantuje miłości i trwałości związku i to tylko zbędny papier.
Z tym, że małżeństwo nie da Ci gwarancji miłości, wierności i szczęścia, jak najbardziej się zgadzam 😉 o każdy związek trzeba dbać – niezależnie od tego czy zdecydujecie się na małżeństwo czy na związek nieformalny.
Jednakże, ten „papier” wbrew pozorom sporo zmienia z prawnego punktu widzenia.
Wypowiadając słowa przysięgi małżeńskiej i podpisując akt ślubu z prawnego punktu widzenia stajecie się mężem i żoną i tworzycie rodzinę. To pociąga za sobą szereg praw i obowiązków. Najważniejsze jest jednak to, że małżonkowie w małżeństwie mają równe prawa i obowiązki.
Po pierwsze – nazwisko
Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko (więcej o nazwiskach przeczytasz TUTAJ).
Po drugie – powinowactwo
W wyniku zawarcia małżeństwa pomiędzy Tobą i rodziną Twojego współmałżonka tworzy się stosunek prawno–rodzinny zwany powinowactwem.
I tak teściowa stanie się dla Ciebie powinowatą pierwszego stopnia w linii prostej, dziadkowie Twojego współmałżonka staną się dla Ciebie powinowatymi drugiego stopnia w linii prostej, a rodzeństwo Twojego współmałżonka stanie się dla Ciebie powinowatymi drugiego stopnia w linii bocznej. Co istotne powinowactwo trwa pomimo ustania małżeństwa.
Z powinowactwem przepisy prawa łączą określone konsekwencje prawne. Występują one w sferze prawa rodzinnego oraz w sferze wielu innych dziedzin prawa.
Do istotniejszych następstw prawnych powinowactwa należą:
1.przeszkoda małżeńska (nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa powinowaci w linii prostej);
2.powinowaty pierwszego i drugiego stopnia osoby, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść, nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu;
3.powinowaty w linii prostej (teściowa, teść) oraz powinowaty drugiego stopnia w linii bocznej (rodzeństwo współmałżonka) mają prawo odmowy złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu karnym, administracyjnym oraz co do zasady w w postępowaniu cywilnym.
Po trzecie – wspólność majątkowa
Wraz z zawarciem związku małżeńskiego powstaje pomiędzy małżonkami ustrój wspólności majątkowej (chyba, że małżonkowie zawarli małżeńską umowę majątkową). To oznacza, że co do zasady to co będziecie nabywać w trakcie trwania małżeństwa będzie Wasze wspólne. Napisałam co do zasady, bo część przedmiotów wchodzi do majątku osobistego małżonków nawet po zawarciu związku małżeńskiego o czym była mowa w poprzednim tekście (więcej informacji TUTAJ).
Po czwarte – wspólne rozliczenia
Małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej mają możliwość wspólnego rozliczenia deklaracji podatkowej. Jest to korzystne szczególnie w sytuacji, w której jeden z małżonków zarabia na tyle dużo, że powinien rozliczać się według wyższej stawki podatkowej (32% zamiast 18%), a zarobki drugiego małżonka są zdecydowanie niższe.
Pary żyjące w konkubinacie, nie mają możliwość skorzystania ze wspólnego rozliczenia. Jest to przywilej zarezerwowany wyłącznie dla małżonków, którzy spełnią określone warunki.
Po piąte – dziedziczenie
Małżeństwo ma istotny wpływ na dziedziczenie. W przypadku braku pozostawienia przez zmarłego testamentu, mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym zgodnie, z którym w pierwszej kolejności dziedziczą dzieci spadkodawcy oraz małżonek.
W przypadku braku zstępnych (dzieci, wnuków) – dziedziczy małżonek i rodzice.
W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
Oczywiście jeśli decydujecie się na związek nieformalny, kwestie dziedziczenia przez partnera możecie uregulować w drodze testamentu, ale (ukochane prawnicze ale) w przypadku dziedziczenia testamentowego osoby, które dziedziczyłyby spadek z mocy ustawy (zstępni, małżonek, rodzice spadkodawcy), mogą domagać się od spadkobiercy testamentowego zachowku.
Po szóste – podatki
Pomiędzy małżonkami i powinowatymi zdecydowanie korzystniej wygląda kwestia podatku od spadku i darowizn niż w przypadku osób pozostających w związku nieformalnym. Jak już pisałyśmy w jednym z tekstów (czytaj TUTAJ) do pierwszej grupy podatkowej należą małżonek, rodzice (również ojczym i macocha), teściowie, dziadkowie, pradziadkowie, dzieci, wnuki, prawnuki, pasierb, rodzeństwo, zięć, synowa.
To zaś bezpośrednio przekłada się na wysokość kwoty wolnej od podatku.
Dodatkowo Twój małżonek jako osoba Tobie najbliższa jest uważana za osobę należącą do „zerowej grupy podatkowej”, a co za tym idzie darowizny od współmałżonka, po spełnieniu określonych warunków są nieopodatkowane.
Po siódme – ubezpieczenie zdrowotne
Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami ZUS (czyli zarówno pracownik jak i przedsiębiorca) może zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny, który nie odprowadza składek na ubezpieczenie zdrowotne i nie ma prawa do ubezpieczenie zdrowotnego z żadnego innego tytułu (np. niepracującą żonę czy męża), co daje tej osobie możliwość korzystania z publicznej służby zdrowia. „Dopisanie” członka rodziny do własnego ubezpieczenie zdrowotnego nie wpływa na wysokość ubezpieczenia ubezpieczonego.
Za członka rodziny nie uważa się partnerów (konkubentów), nawet jeżeli wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe czy wychowują dzieci. Podobnie jak w przypadku wspólnego rozliczenia deklaracji podatkowej jest to przywilej zarezerwowany wyłącznie dla małżonków. Dlatego też decydując się na związek nieformalny, w przypadku kiedy Twój partner pozostaje bez pracy, nie masz możliwości zapewnienia mu ubezpieczenia zdrowotnego.
Po ósme – renta
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych reguluje przypadki, w których wdowa/wdowiec może starać się o otrzymanie renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku. Co istotne w przypadku wdowy/wdowca niespełniających przesłanek do otrzymania renty, ale niemających niezbędnych źródeł utrzymania, mają oni prawo do okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od chwili śmierci współmałżonka lub przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci współmałżonka.
Po dziewiąte – reprezentacja
W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy.
Po dziesiąte – prawo do korzystania z mieszkania
Przepisy wprost regulują, że jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. To samo prawo dotyczy przedmiotów urządzenia domowego tj. m.in. pralka, lodówka, odkurzacz.
Po jedenaste – odmowa składania zeznań
Małżonek ma prawo odmowy złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu karnym, administracyjnym oraz co do zasady w w postępowaniu cywilnym.
Po dwunaste – domniemanie ojcostwa
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa. Domniemanie to może być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Po trzynaste – adopcja
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Tylko małżonkowie mogą przysposobić (adoptować) wspólnie dziecko. Nie jest dopuszczalne przysposobienie dziecka przez dwie osoby tej samej płci ani przez osoby pozostające w konkubinacie.
Po czternaste – obowiązki
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie są zobowiązani do:
1.wspólnego pożycia,
2.wzajemnej pomocy,
3.wierności,
4.współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Dla osób, które chciałyby zgłębić temat propozycja ciekawej prawniczej publikacji 😉
Po piętnaste – zaspokajanie potrzeb rodziny
Oboje małżonkowie zobowiązani są przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny (każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych).
Zaspokajanie potrzeb rodziny może polegać w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Co jednak istotne w przypadku, gdy jeden z małżonków nie wypełnia tego obowiązku (a małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu), sąd może nakazać, żeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.
Po szesnaste – odpowiedzialność solidarna
Co do zasady oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Po siedemnaste – ingerencja sądu
Małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny, a w braku porozumienia każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu.
Po osiemnaste – rozwód
Jak będziecie chcieli się rozstać… to będziecie musieli się rozwieźć. No chyba, że zdecydujecie się na separację, albo separację faktyczną. Ale tylko rozwód pozwoli Wam zawrzeć w przyszłości kolejny związek małżeński 😉
Oczywiście powyższe zestawienie jest przykładowe.
Piszcie na naszym fanpage na Facebooku co jeszcze przychodzi Wam do głowy.
Może wspólnie stworzymy listę 50 rzeczy, które zmieniają się po ślubie 😉
Olga
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, tj. z dnia 9 marca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. Poz. 682)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny tj. z dnia 9 lutego 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 459)
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego tj. z dnia 31 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1822)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny tj. z dnia 30 października 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 2204)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego tj. z dnia 15 września 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1904)
Ustawa z dnia z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego tj. z dnia 8 czerwca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257)
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn tj. z dnia 5 kwietnia 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 833)
Ustawa z dnia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. z dnia 7 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 2032)
Ustawa z dnia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. z dnia 7 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383).