„Zdarzają się chwile, gdy nie masz przy sobie aparatu i wówczas widzisz najwspanialszy zachód słońca lub najpiękniejszą scenę, jaką zawsze chciałeś zobaczyć. Nie przejmuj się tym, że nie możesz go sfotografować. Usiądź i rozkoszuj się tym widokiem.” DeGriff
Składając przysięgę małżeńską, spójrz głęboko w oczy swojemu narzeczonemu, który właśnie w tym momencie staje się Twoim mężem, zapomnij o otaczającym Cię świecie i pozwól by ten moment na zawsze został w Twoim sercu, a utrwalenie tej chwili w materialnej postaci pozostaw w rękach profesjonalisty. Nie pozwól jednak by fotograf „usiadł i rozkoszował się tym widokiem” razem z Tobą 😉
Jednym z pytań jakie są mi zadawana przez przyszłe pary młode jest: Czy fotograf może publikować zdjęcia z naszego ślubu i czy musimy na to wyrażać zgodę?
Temat ma dwie strony medalu.
Dla Ciebie ślub i wesele jest uroczystością przede wszystkim rodzinną i prywatną. Możesz nie mieć ochoty dzielić się tym dniem niemalże z całym światem i dlatego możesz chcieć by zdjęcia z tego dnia były dostępne tylko dla Was i Waszych najbliższych.
Z drugiej jednak strony, czym kierujesz się wybierając fotografa na swój ślub? No właśnie – zdjęciami, które Twój potencjalny fotograf ma w swoim portfolio, tymi momentami, które udało mu się uwiecznić na ślubie innej pary młodej. Dla fotografa, możliwość umieszczenia zdjęć z Twojego ślubu ma bardzo ważny aspekt marketingowy.
Kwestia publikacji zdjęć, to kwestia zarówno praw autorskich do zdjęć jak i wizerunku osób, które na zdjęciu występują.
Zacznijmy od garstki informacji o prawach autorskich.
Prawa autorskie dzielimy na:
1. prawa autorskie osobiste;
2. prawa autorskie majątkowe.
Prawa autorskie osobiste chronią wieź twórcy z utworem i obejmują w szczególności prawo do:
1. autorstwa utworu;
2. oznaczania utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem lub anonimowo;
3. nienaruszalności treści o formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Prawa autorskie osobiste są niezbywalne co oznacza, że twórca utworu nie może przenieść tych praw na osobę trzecią, ani zrzec się tych praw.
Prawa autorskie majątkowe, to uprawnienie twórcy o charakterze majątkowym. Twórca posiadający ten rodzaj praw autorskich ma wyłączne uprawnianie do korzystania z dzieła i do rozporządzania nim tj. np. do jego zbycia do magazynu ślubnego. Autorskie prawa majątkowe, w przeciwieństwie do autorskich praw osobistych, twórca może przenieść na inną osobę.
Po krótkim wstępie przejdźmy do tytułowej publikacji zdjęć z Twojego ślubu i wesela.
Co do zasady, wszelkie prawa autorskie do zdjęć wykonanych przez fotografa w trakcie Twojego ślubu będą przysługiwać fotografowi jako twórcy tych zdjęć. Jeśli autorskie prawa majątkowe do zdjęć nie zostaną w umowie z fotografem uregulowane inaczej tzn. jeśli fotograf nie przeniesienie na Ciebie praw autorskich majątkowych do zdjęć, to poprzez zwykłe wydanie zdjęć nie nabędziesz do tych zdjęć praw autorskich. Co to oznacza dla Ciebie? Przede wszystkim nie będziesz mogła tych zdjęć sprzedać do magazynu ślubnego i dodatkowo na nich zarobić. Ale bez obaw! Nie oznacza to, że będziesz musiała trzymać je głęboko schowane w szufladzie 😉
Jeśli chcesz nabyć prawa autorskie majątkowe do zdjęć koniecznie uwzględnij to w umowie z fotografem obowiązkowo określając:
1. moment, z którym prawa te dokładnie nabędziesz (najczęściej będzie to chwila wydania zdjęć bądź chwila zapłaty za zdjęcia);
2. wynagrodzenie za nabycie tych praw (albo określając, że zostało zawarte w wynagrodzeniu albo ustalając je oddzielnie);
3. pola eksploatacji – takie prawnicze określenie, które za moment nie będzie już dla Ciebie takie straszne 😉
Pola eksploatacji to nic innego jak określenie w jaki sposób możesz wykorzystywać zdjęcia. Wśród typowych dla zdjęć pól eksploatacji znajdą się przede wszystkim uprawnienia:
1. do rozpowszechniania zdjęć poprzez ich publiczne wystawianie, czy wyświetlanie;
2. do zwielokrotnienia zdjęć wskazaną w umowie techniką;
3. do obrotu zdjęciami poprzez ich np. odpłatne udostępnienie.
Uzyskując autorskie prawa majątkowe do zdjęć możesz zatem wiele zyskać oczywiście pamiętając o wciąż przysługujących fotografowi, niezbywalnych autorskich praw osobistych.
A jeśli fotograf nie zgodzi się na przeniesienie praw autorskich majątkowych?
Jeśli nie nabędziesz praw autorskich majątkowych do zdjęć, będziesz mogła korzystać z nich w zakresie użytku prywatnego tj. w zakresie tzw. „dozwolonego użytku”. W ramach tego prawa będziesz w szczególności mogła wykonywać odbitki zdjęć, stworzyć album pamiątkowy, czy wysyłać zdjęcia najbliższym, znajomym i uczestnikom uroczystości. Takie działania będą dozwolone, o ile ich celem będzie udostępnianie zdjęć wyłącznie prywatnie, bez czerpaniem korzyści majątkowych.
Jeśli fotograf będzie miał pełnię praw autorskich do zdjęć nie oznacza to, że będzie mógł robić z nimi dosłownie wszystkiego! Fotograf musi przede wszystkim przestrzegać praw osób, które zostały uchwycone na zdjęciu. Jakie prawa przysługują tym osobom? Osobom, które znajdują się na zdjęciu w taki sposób, że można je na nim rozpoznać przysługuje prawo do wizerunku.
Zarówno Twój wizerunek, jak i wizerunek Twoich gości utrwalony na zdjęciach jest chroniony przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisami Kodeksu Cywilnego. Ochrona ta polega na tym, że co do zasady rozpowszechnienie wizerunku osoby jest możliwe po uzyskaniu zezwolenia takiej osoby. Przez „rozpowszechnienie” należy rozumieć np. publikację zdjęcia z wizerunkiem na portalach społecznościowych, natomiast o wyjątkach od zasady napisze poniżej.
Jeśli zatem fotograf będzie chciał opublikować zdjęcia z wizerunkiem konkretnych osób na swojej stronie internetowej w dostępnej publicznie galerii, na fanpage’u w portalach społecznościowych czy w tradycyjnych portfolio będzie musiał otrzymać zgodę tych właśnie osób.
Zgodnie z prawem fotograf będzie mógł jednak rozpowszechniać wizerunek osoby bez jej zezwolenia w przypadku:
1. osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych;
2. osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Co oczywiste, opisana powyżej zasada uzyskania zezwolenia na publikację nie dotyczy zdjęć, na których nie utrwalono wizerunku. Fotograf będzie mógł zatem bez Twojej wiedzy i zgody publikować zdjęcia Twojego bukietu ślubnego, sukni ślubnej, dekoracji sali czy zdjęć innych detali uroczystości.
Jeśli zezwoliłaś na publikację zdjęć z Twoim wizerunkiem to nie znaczy, że zdjęcia z Twojego wielkiego dnia zawsze będą musiały być w sieci. Pamiętaj, uprzednio wyrażoną zgodę w każdej chwili będziesz mogła cofnąć.
Czy fotograf może uzależniać przyznanie rabatu od wyrażenia zgody na publikację zdjęć?
Umowy zawierane w fotografem przewidują czasami rabat, który jest udzielany w przypadku wyrażenia zgody na publikację zdjęć. Rabaty te bywają różne i zależą tylko i wyłącznie od fotografa. Nie ma przeszkód prawnych by fotograf naliczył w takim przypadku rabat i nie ma też sztywnych ram, które odnosiłyby się do wysokości takich rabatów. W zasadzie to Ty powinnaś ocenić czy proponowany rabat jest wart uchylenia całemu światu rąbka Twojej prywatności 😉
Jak zachować złoty środek?
Jeśli Twój budżet weselny pęka w szwach i nie możesz zaakceptować kolejnych, dodatkowych kosztów związanych z publikacją zdjęć – negocjuj z fotografem! Mam tu na myśli nie tylko cenę, ale również warunki publikacji zdjęć. Zawsze przecież możesz ustalić, że to Ty wybierzesz zdjęcia, które zostaną opublikowane, miejsca publikacji i maksymalną liczbę tych zdjęć. A może wśród Twoich gości weselnych na swój wielki dzień czeka właśnie kolejnych 10 panien i 5 kawalerów i w ten sposób przekonasz fotografa, że potencjał marketingowy Twojego wesela jest równie duży co opublikowanie przez niego zdjęć w sieci 😉
Nie minę się z prawdą pisząc, że to właśnie do fotografii ze ślubu będziesz najczęściej wracać. W chwilach nostalgii, podczas wspólnych wieczorów, chwycisz album, włączysz pendrive ze zdjęciami i wrócisz z ukochanym wspomnieniami do tego dnia, pamiętając oczywiście jego najwspanialsze momenty oczami swojej duszy. Fotografie ze ślubu to z całą pewnością najważniejsza pamiątka z tego dnia. Nic więc dziwnego, że poszukując fotografa będzie Ci zależeć na profesjonaliście, z podobnym do Twojego wyczuciem estetyki i smaku artystycznego, osobie odpowiedzialnej, której będziesz mogła zaufać.
Kwestie wizerunku i praw autorskich są częstymi kwestiami dotyczącymi umów z fotografem, które do mnie trafiają. Z prawnego punktu widzenia jest to jednak wycinek praktycznych i prawnych kwestii, które w związku z umową z fotografem należałoby rozważyć. Mam tu na myśli wszystkie sprawy dotyczące znanych już zaliczek i zadatków (więcej tutaj), czy kar umownych. Nie będzie zatem na łamach tego blogu nowością stwierdzenie, że również z fotografem warto zawrzeć umowę w formie pisemnej i ustalić szereg ważnych dla Ciebie kwestii.
Aby ułatwić Ci rozmowy z fotografem w kolejnym wpisie zaproponuję check-listę ze wskazówkami do sporządzenia umowy z fotografem.
Kinga
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. z Dz. U. z 2017 r. poz. 880 ze zm.);
art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).