W jednym z naszych tekstów – 18 rzeczy, które zmieniają się po ślubie (przeczytasz TUTAJ) pisałyśmy, że po ślubie małżonkowie mają względem siebie obowiązki uregulowane Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym. Obowiązki te mają charakter osobisty jak również majątkowy. Dziś skupimy się wyłącznie na osobistym charakterze praw i obowiązków małżeńskich.
Obowiązki małżeńskie
Artykuł 23 zdanie 2 stanowi, że małżonkowie są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Jak widać przepis ten ma bardzo ciekawą konstrukcję 😊 z jednej strony reguluje prawa i obowiązki małżonków, a z drugiej wymienia same obowiązki 😛
Gdzie zatem szukać praw?
Prawa małżonka są odbiciem obowiązków współmałżonka.
Wobec tego można powiedzieć, że w małżeństwie masz prawo do:
1. wspólnego pożycia ze współmałżonkiem,
2. wzajemnej pomocy i wierności ze strony małżonka,
3. oczekiwania od współmałżonka, że będzie współdziałania dla dobra Waszej rodziny
Co kryje się pod poszczególnymi prawami i obowiązkami?
Prawo i obowiązek do wspólnego pożycia
Prawo i obowiązek do wspólnego pożycia rozpatrywane są na trzech płaszczyznach:
1. duchowej,
2. fizycznej,
3. gospodarczej (ekonomicznej).
Płaszczyzna duchowa to istniejąca pomiędzy małżonkami więź uczuciowa, zwana też więzią psychiczną lub emocjonalną.
Wspólnota duchowa polega na wzajemnym pozytywnym stosunku uczuciowym małżonków, szacunku, zaufaniu, szczerości, lojalności, wyrozumiałości, na respektowaniu osobistych cech małżonka, uwzględnianiu jego osobistych potrzeb oraz gotowości do ustępstw oraz kompromisów.1
Trzeba przyznać, że Sąd Najwyższy pięknie to ujął… 😉
Wspólnota fizyczna sprowadza się do utrzymywania współżycia płciowego, które jednak uwarunkowane jest wiekiem oraz stanem zdrowia fizycznego i psychicznego każdego z małżonków.
Życie pisze różne scenariusze, dlatego też małżonkowie z różnych powodów mogą być zmuszeni na pewien czas ograniczyć wspólne pożycie małżeńskie (w którejś ze sfer). Może to wynikać na przykład z konieczności wyjazdu jednego z małżonków za granicę (przyczyny społeczne) lub ze względów zdrowotnych. Jeśli jednak w takiej sytuacji małżonkowie dalej utrzymują więź osobistą – w przypadku wyjazdu kontaktują się ze sobą telefonicznie, za pośrednictwem Internetu, dzielą wspólnymi radościami i troskami, a w przypadku choroby opiekują się chorym małżonkiem i stanowią dla niego wsparcie to z uwagi na istnienie osobistej więzi małżeńskiej nie dojdzie do rozpadu pożycia małżeńskiego.
Ustanie pożycia jest przesłanką orzeczenia separacji (jeśli doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego) lub rozwodu (jeśli doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego).
Wzajemnej pomocy i wierności
Obowiązek pomocy dotyczy zarówno czynności dnia codziennego jak również pomocy w obliczu trudności życiowych. Czynności dnia codziennego to obowiązki związane z prowadzeniem domu, pracą, jak również dyskutowanie o problemach i udzielania wsparcia.
Mówiąc o wierności trzeba zwrócić uwagę na jej dwa aspekty:
1.aspekt fizyczny,
2.aspekt emocjonalny.
Wierność w aspekcie fizycznym polega na całkowitym zakazie współżycia fizycznego z inną osobą (poza współmałżonkiem) oraz zakazem dopuszczania się względem innych osób zachowań o charakterze seksualnym. I tego aspektu ze względu na jego dość „oczywisty charakter” nie będę dalej rozwijać.
Wierności w aspekcie emocjonalnym, dla wielu nie stanowi tak „oczywistego charakteru”.
Niedopuszczalna zatem będzie na przykład sytuacja, w której jedynym powiernikiem męża jest inna kobieta, z którą on – pomijając w tej mierze swoją żonę – spędza wiele wolnego czasu i omawia wszystkie swoje problemy, także małżeńskie (…) Naruszeniem obowiązku wierności będzie także utrzymywanie kontaktów za pośrednictwem sieci informatycznych, takich jak Internet, w których wymiana informacji dotyczy wskazanej ekskluzywnej, intymnej sfery.2
Z naruszeniem obowiązku wierności będziemy mieli również do czynienia w przypadku wystąpienia tzw. pozorów zdrady małżeńskiej. Zbyt częste przebywanie w towarzystwie innej kobiety, jej wizyty w domu podczas nieobecności żony, częsty kontakt telefoniczny, zdjęcia tej kobiety w aparacie fotograficznym męża mogą wywołać uzasadnione podejrzenie, iż mąż jest związany z tą kobietą, a przez to narusza obowiązek wierności.3
Nie bez powodu pomoc i wierność znalazły się w jednym podpunkcie. Ustawodawca uregulował je łącznie, bo wierności obejmuje swoim zakresem nie tylko aspekt fizyczny, cielesny, ale odnosi się także do gotowości niesienia niezawodnej pomocy w trudnych sytuacjach. Wskazuje to na bezpośrednie podobieństwo do pojęcia „wiernej przyjaźni”, odznaczającej się właśnie takim rodzajem niezawodności. W konsekwencji postawa małżonka, który nie udziela współmałżonkowi oparcia w jego najtrudniejszych chwilach życiowych lub nie udziela koniecznego wsparcia w chorobie czy depresji, jest uchybieniem obowiązkowi „pomocy i wierności”.4
Współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli
Współdziałanie dla dobra rodziny dotyczy tak działania (w tym obowiązek pomocy, o którym była już mowa) wychowywania dzieci, jak również powstrzymywania się od działań które mogłyby rodzinie zaszkodzić.
Małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli i z tego obowiązku nie zwalnia ich nawet pozostawanie w rozdzielności majątkowej, a tym bardziej prowadzenie dwóch gospodarstw domowych w związku z pracą jednego z małżonków poza ich wspólnym miejscem zamieszkania.5
Oczywiście każde małżeństwo jest inne i każde może określić swoje dodatkowe prawa i obowiązki 😊 codzienna poranna kawa do łóżka, zawsze świeże kwiaty, …. i wiele wiele innych indywidualnych ustaleń małżeńskich 😉 i każde z nich będziecie w stanie podciągnąć pod wzajemną miłość i szacunek 😉
Olga
Przypisy
art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2017.682 j.t.)
1 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2002 r., sygn. akt V CKN 741/00
2 T. Sokołowski, Komentarz do art.23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, LEX 2013
3 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 marca 2010 r., sygn. akt I ACa 51/10
4 T. Sokołowski, Komentarz do art.23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, LEX 2013
5 Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I OZ 410/12