Czy jest możliwe zawarcie małżeństwa na odległość, tzn. bez jednoczesnej obecności narzeczonych? Tak to możliwe!
Wystarczy trochę formalności i…pełnomocnik! Tak pełnomocnik!
Wiem – brzmi abstrakcyjnie, bo jak to, że koło nas na ślubnym kobiercu nie stoi nasz przyszły współmałżonek, tylko pełnomocnik?!
Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszcza jednak taką możliwość i to zarówno przy ślubie cywilnym jak i wyznaniowym.
Oczywiście jest to wyjątek od reguły osobistego stawiennictwa, dlatego też muszą zostać spełnione wszystkie warunki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Po pierwsze – muszą ku temu zaistnieć ważne powody.
Po drugie – do zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika potrzebne jest zezwolenie sądu.
Po trzecie – pełnomocnictwo musi być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z która małżeństwo ma być zawarte.
Co należy rozumień pod pojęciem ważne powody?
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie definiują ważnych powodów.
Sąd Najwyższy w jednym z wyroków wskazał jednak, że
Za ważne powody (..) należy uznać takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla założenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu (wyrok SN z dnia z 8 czerwca 1970 r., sygn. akt III CZP 27/70)
Cytowany wyrok został wydany prawie 50 lat temu, w czasach, gdy podróżowanie było o wiele trudniejsze niż obecnie. Pokazuje to tylko, z jak ważnym powodem musimy mieć do czynienia, żeby Sąd wyraził zgodę na zawarcie związku małżeńskiego przez pełnomocnika.
W piśmiennictwie wskazuje się, że za typowe ważne powody, aczkolwiek wymagające indywidualizacji, można uznać takie sytuacje, jak służba wojskowa za granicą (np. w siłach ONZ), szczególna misja, choroba obłożna, pobyt w więzieniu (chociaż znane są nam przypadki ślubów w zakładach karnych).
Dodatkowo przy ocenie, czy zachodzą ważne powody należy wziąć pod uwagę czas trwania danej przeszkody, jak również przyczyny, które przemawiają przeciwko przesunięciu terminu małżeństwa do czasu ustania przeszkody.
Sam pobyt jednego z narzeczonych w szpitalu (jeśli nie wiąże się on z chorobą obłożną) nie stanowi ważnego powodu uzasadniającego zawarcie związku małżeńskiego przez pełnomocnika. Zgodnie z art. 85 ust. 5 ustawy prawo o aktach stanu cywilnego Na wniosek osoby zamierzającej zawrzeć małżeństwo kierownik urzędu stanu cywilnego przyjmuje oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński poza urzędem stanu cywilnego w okręgu rejestracji stanu cywilnego, w którym jest on właściwy, jeżeli wskazane we wniosku miejsce zawarcia małżeństwa zapewnia zachowanie uroczystej formy jego zawarcia oraz bezpieczeństwo osób obecnych przy składaniu oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński.
Kto może wystąpić z wnioskiem o udzielenie zezwolenia?
Z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika może wystąpić tylko osoba, która zamierza udzielić pełnomocnictwa. Nie jest uprawniony do wystąpienia z takim wnioskiem pełnomocnik, jak również osoba, z którą ma być zawarty związek małżeński przez pełnomocnika (postanowienie SN z dnia 16 listopada 1971 r., sygn. akt III CRN 354/71).
Kiedy Sąd wyda zezwolenie?
Jak już wspomniałam, Sąd wyda zezwolenie kiedy stwierdzi, że w danej sytuacji zaistniały ważne powody.
Ważne powody powinny być jednak oceniane nie tylko subiektywnie przez wnioskodawcę lub drugiego z przyszłych małżonków, ale w sposób obiektywny – w świetle zasad współżycia społecznego, które wyrażają aktualne poglądy moralne i obyczajowe.
Nie sposób przecież wyobrazić sobie zdziwienia rodziny, która koło naszego boku, zamiast wybranka serca zobaczyłaby obca osobę (a że w przepisach nie ma zastrzeżenia co do płci pełnomocnika, to mogłoby to wywołać ogólne poruszenie), jeśli nie byłoby ku temu naprawdę ważnych powodów.
Kiedy Sąd nie wyda zezwolenie?
Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika nie może stanowić sposobu zawarcia fikcyjnego związku, w którym nie ma żadnych szans na nawiązanie więzi małżeńskich. Jeśli małżonkowie mieliby żyć w rozłączeniu to tak naprawdę nie powstałaby pomiędzy małżonkami więź fizyczna i gospodarcza. Sąd przed wydaniem zezwolenia musi dodatkowo zbadać, czy starania o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika nie zmierza do sprzecznego z zasadami współżycia społecznego wykorzystania instytucji zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika dla osiągnięcia innych celów, niemających nic wspólnego z małżeństwem.
Co powinno zawierać postanowienie Sądu o udzieleniu zezwolenia?
W postanowieniu o udzieleniu zezwolenia sąd powinien wymienić:
1. dane osoby, której udzielono zezwolenia, na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika;
2. dane osoby, z którą osoba, której udzielono zezwolenia zamierza zawrzeć małżeństwo,
3. dane pełnomocnika.
Kto może być pełnomocnikiem?
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wskazują, kto może być pełnomocnikiem do zawarcia małżeństwa, wobec tego zastosowanie mają przepisy ogólne Kodeksu cywilnego o pełnomocnictwie. Zgodnie z nimi pełnomocnikiem musi być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Tak jak jednak wspomniałam, przepisy nie regulują płci pełnomocnika więc z technicznego punktu widzenia „na ślubnym kobiercu” mogą stanąć dwie osoby tej samej płci przy czym, oczywiście jedna będzie małżonkiem, a druga pełnomocnikiem drugiego małżonka.
Czy może być dwóch pełnomocników?
Wyrażenie zgody na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika może dotyczyć tylko jednego ze współmałżonków. Nie ma możliwości by zarówno przyszła żona jak i przyszły mąż byli jednocześnie reprezentowani przez pełnomocników.
Chwila udzielenia pełnomocnictwa
Pełnomocnik do zawarcia małżeństwa może być wyznaczony w dowolnym momencie – zarówno przed uzyskaniem zezwolenia Sądu, w trakcie postępowania o udzielenie zezwolenia, ale także po wydaniu postanowienia w takiej sprawie. Dlatego też osoba pełnomocnika nie ma znaczenia dla wydania zezwolenia na zawarcie małżeństwa.
Forma pełnomocnictwa
Dla ważności pełnomocnictwa do zawarcia małżeństwa przepis wymaga:
1. szczególnej formy, tj. formy pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym;
Urzędowe poświadczenie podpisu to poświadczenie jego własnoręczności:
- przez notariusza lub
- przez konsula;
2. wymienienia w treści pełnomocnictwa osoby, z którą małżeństwo ma być zawarte, zgodnie z treścią zezwolenia Sądu.
A jeśli narzeczony udzielający pełnomocnictwa się rozmyśli?
Wydanie zezwolenia przez Sąd nie zobowiązuje wnioskodawcy do udzielenia pełnomocnictwa, a zatem zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika.
Dodatkowo, do chwili zawarcia małżeństwa Mocodawca może odwołać pełnomocnictwo (i prawa tego nie może się zrzec). Pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci osoby udzielającej pełnomocnictwo.
Życzę Wam jednak, żebyście zawarli związek małżeński w sposób tradycyjny i wypowiedzieli przysięgę małżeńską patrząc swojemu wybrankowi/ swojej wybrance w oczy.
Olga
Podstawa prawna:
art. 6 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, tj. z dnia 9 marca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. Poz. 682);
art. 98 – 109 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny tj. z dnia 9 lutego 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 459);
Art. 85 Ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 2017, poz. 1524);
wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 8 czerwca 1970 r., sygn. akt III CZP 27/70;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1971 r., sygn. akt III CRN 354/71;