Mężczyzna pada na kolana i pyta: Wyjdziesz za mnie?
Czas na chwilę zatrzymuje się w miejscu i pada upragnione TAK!!!!
… i żyli długo i szczęśliwie …
Niestety nie każdy scenariusz kończy się w ten sposób 🙁 Czasem ludzie się rozstają… i tu pytanie… Co zrobić z pierścionkiem zaręczynowym po rozstaniu? Czy można go zachować na pamiątkę? Czy zawsze należy go zwrócić?
Pierścionek zaręczynowy jako zadatek…
Nad tym, czym jest pierścionek zaręczynowy zaczęłam się zastanawiać pisząc dla Was tekst o zadatku 🙂 (przeczytasz go TUTAJ)
Czy można potraktować pierścionek zaręczynowy jako zadatek? A zaręczyn jako umowę przedwstępną?
W przypadku potraktowania pierścionka zaręczynowego jako zadatek, kwestia jego zwrotu wyglądałaby bardzo logicznie i sprawiedliwie… 😉
Jeśli zawini On (dający zadatek) to pierścionek zostaje u Niej (biorącej zadatek) …(tak na otarcie łez)
A jeśli zawini Ona (biorąca zadatek) to jest Ona zobowiązana zwrócić Mu pierścionek (zadatek) …
Ten kto dokładnie zapoznał się z tekstem o zadatku pewnie od razu pomyśli: Przecież zapomniała o dwukrotności zadatku!!! 😉
A jednak nie zapomniałam 😉
Przepis dotyczący zadatku mówi, W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju (…) więc powołując się na, co tu dużo mówić, utarty już zwyczaj (nikt przecież nie zwraca poza pierścionkiem jeszcze dodatkowo jego równowartości) przyjmijmy, że po prostu zwraca tylko pierścionek, a nie jego dwukrotność.
Obowiązujące przepisy nie regulują kwestii zaręczyn (nie będę Was zanudzać historią jak to było kiedyś, ale kiedyś prawo wprost o zaręczynach mówiło)… więc do zaręczyn trzeba podejść na zasadach podobieństwa do innych instytucji prawa.
Jak by na to nie patrzeć wygląda to tak:
dwie strony (czyli umowa), umawiają się (zobowiązanie), że w przyszłości zawrą związek małżeński (umowę cywilnoprawną). Mamy przecież swobodę umów, więc zawarcie takiej umowy wydaje się być dopuszczalne… czyli na zasadzie podobieństwa, aż się prosi, żeby zaręczyny zakwalifikować jako umowę przedwstępną …
Niestety jest jeden minus, który dyskwalifikuje zaręczyny jako umowę przedwstępną…
Jednym ze skutków zawarcia umowy przedwstępnej jest możliwość dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej (definitywnej) przed sądem 🙂 co w kontekście ślubu jest oczywiście niemożliwe 😉 Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje swobodę zawarcia związku małżeńskiego i nikt nie może nas do tego zmusić (dzięki Bogu ;))
Szukamy zatem dalej…
Jeden z naszych tekstów na blogu dotyczył podatku od prezentów (przeczytasz go TUTAJ) czyli, w języku prawno-podatkowym, o podatku od darowizn. W tekście tym wspomniałyśmy, że może pojawić się konieczność zapłaty podatku od pierścionka zaręczynowego…
To może pierścionek zaręczynowy jako darowizna…?!
Art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi:
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Jeśli potraktujemy pierścionek zaręczynowy jako darowiznę (a niewątpliwie możemy go tak zakwalifikować) to zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (art. 898 § 1)
Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Czyli jeśli to:
On zawinił – nie może żądać od Niej zwrotu pierścionka zaręczynowego,
a jeśli to:
Ona zawiniła – to jeżeli On udowodni Jej rażącą niewdzięczność, to może żądać od Niej zwrotu pierścionka zaręczynowego.
Tzn., żeby w ogóle mówić o obowiązku zwrotu pierścionka zaręczynowego, On najpierw musi odwołać darowiznę. Bez odwołania darowizny, nawet w przypadku rażącej niewdzięczności, Ona nie ma obowiązku oddawać pierścionka.
Po odwołaniu darowizny, On może żądać od Niej zwrotu pierścionka na podstawie art. 405 Kodeksu cywilnego.
Jeśli jednak narzeczeni razem podjęli decyzję o rozstaniu – brak zawinienia którejkolwiek ze stron (w trakcie małżeństwa i rozwodu nazywa się to ładnie „niezgodnością charakterów”) to ze względu na brak rażącej niewdzięczności można przyjąć, że Ona nie ma obowiązku zwracać pierścionka zaręczynowego.
Co jeśli jednak duma Narzeczonego została mocno urażona i pomimo braku udowodnienia rażącej niewdzięczności chce odzyskać pierścionek zaręczynowy (albo to nie kwestia dumy tylko np. pamiątki rodzinnej)?
Pierścionek zaręczynowy w świetle przepisów o świadczeniu nienależnym
Art. 410 § 2. Kodeksu cywilnego
Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Niewątpliwie celem wręczenia pierścionka zaręczynowego jest zawarcie małżeństwa. Jeśli więc do zawarcia małżeństwa nie dojdzie, to odpadła podstawa wręczenia pierścionka zaręczynowego, czyli została spełniona ustawowa przesłanka wskazana w cytowanym przepisie, umożliwiająca żądanie zwrotu pierścionka.
Należy jednak pamiętać, że nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego.
Ale to czy spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego jest oceniane w każdej sprawie indywidualnie.
Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż możliwość dochodzenia roszczeń na podstawie przepisów o świadczeniu nienależnym brane są pod uwagę w ostatniej kolejności (dopiero jeśli nie ma innej podstawy dochodzenia swoich roszczeń), czyli dopiero wtedy, kiedy z jakiś powodów nie możemy skorzystać z przepisów dotyczących odwołania darowizny).
Podsumowując:
Życzę Wam, żebyście nigdy nie przerabiały tego w praktyce 🙂 i żeby pierścionek zaręczynowy towarzyszył Wam do końca Waszych dni wraz z obrączką 😉
Olga
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny tj. z dnia 9 lutego 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 459)
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2017 r. poz. 682)