Organizacja wesela to ogromne przedsięwzięcie. Wiele zaangażowanych osób, wiele firm współpracujących. Wynajmujesz przecież salę, zamawiasz kamerzystę, fotografa, DJ’a albo zespół. Kamerzysta nie wykona dla Ciebie nagrania, gdy nie będzie mieć kamery, fotograf nie wykona zdjęć baz aparatu, a z głośników nie popłynie muzyka, gdy DJ nie będzie mieć odpowiedniego sprzętu do odtwarzania muzyki i nagłośnienia sali. Zaś wartość profesjonalnego sprzętu video, fotograficznego czy muzycznego, który wraz z kamerzystą, fotografem i muzyką pojawi się na Twoim weselu niejednokrotnie będzie wielokrotnością Twojego miesięcznego wynagrodzenia.
Wyobraźmy sobie następującą sytuację:
Poniesiony dźwiękami muzyki wujek, tak bardzo wczuł się w rytm, że nie zachowując odpowiedniej ostrożności wpada na stojącego obok, wraz ze sprzętem, kamerzystę, by następnie wraz z nim upaść na ziemię. Panom, może poza kilkoma siniakami, nic się nie stało, ale sprzęt kamerzysty odmawia po tym upadku posłuszeństwa. Kamerzysta ma sprzęt zapasowy, więc nie robiąc w trakcie przyjęcia „afery” kontynuuje swoją pracę. Uf! Dalsza video-relacja z Twojego wesela nie jest zagrożona! Po przyjęciu wraz z nowo poślubionym zostajecie przez kamerzystę poinformowani, że doszło do poważnego uszkodzenia kamery, której naprawa wyniesie…miliony monet. Umowa nie zawiera żadnych postanowień na temat odpowiedzialności za uszkodzenia sprzętu, a kamerzysta prosi Was o zwrot kosztów naprawy.
Jeszcze nie zaczęliście wspólnego małżeńskiego życia, a tu już na starcie taki wydatek…Co robić?
Gdy umowa nie zawiera postanowień na temat odpowiedzialności
W przypadku, gdy umowa zawarta z kamerzystą nie zawiera postanowień o odpowiedzialność za powstałą szkodę, należy sięgnąć do zasad odpowiedzialności wynikających z Kodeksu Cywilnego.
Pierwszym przepisem, który będzie odnosił się to tego przypadku, będzie art. 415 KC zawierający ogólną zasadę tzw. odpowiedzialności deliktowej. Wskazany przepis stanowi:
„Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.
W omawianym przez nas przypadku to nie Para Młoda uszkodziła kamerę, tylko roztańczony wujek. Para Młoda nie będzie zatem ponosiła odpowiedzialności za powstałą szkodę gdyż nie wyrządziła jej i nie można przypisać jej winy. Pewnym jest, że szkoda by nie powstały gdyby nie nieuwaga wujka, tym samym to odpowiedzialność za szkodę poniesie wujek uzależnione będzie od tego czy będzie można przypisać wujkowi winę, o której mówi wskazany przepis.
Jeśli nie art. 415 KC to może jest jakiś inny przepis, który zobowiązuje Parę Młodą do naprawienia szkody? Kodeks Cywilny zawiera w prawdzie przepisy dotyczące odpowiedzialności deliktowej za działania sprawcy, jednak przepisy te przewidują ściśle określone przypadki, w których inna osoba niż sprawca ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. I tak np.:
1. rodzice bądź opiekunowie osób, którym z powodu wieku lub stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można;
2. osoba, która powierza wykonanie danej czynności osobie trzeciej;
3. właściciel zwierzęcia;
co do zasady ponoszą odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez te osoby czy zwierzęta.
W tych ściśle określonych przez Kodeks Cywilny przypadkach trudno jest jednak doszukać się przypadku, który mógłby stanowić podstawę odpowiedzialności Pary Młodej za szkody wyrządzone przez ich weselnych gości.
Reasumując, w sytuacji gdy umowa z kamerzystą nie zawiera żadnych postanowień o odpowiedzialności za szkody na sprzęcie, to odpowiedzialność tą należy ustalić na zasadach określonych w art. 415 KC, czyli należy ustalić osobę sprawcy oraz przypisać mu winę.
Co w przypadku gdy umowa z kamerzystą zawiera jednak zapis o odpowiedzialności za jego sprzęt?
Gdy umowa przewiduje odpowiedzialność Pary Młodych za szkody wyrządzone przez gości
Zmieńmy nieco stan faktyczny.
W omawianym przypadku kamerzysta po przedstawieniu Wam zdarzenia oraz powstałej szkody pokazuje Wam umowę, którą podpisaliście, wskazując na zapis:
„Za wszelkie szkody spowodowane przez gości weselnych na sprzęcie kamerzysty odpowiada Para Młoda”
po czym prosi o naprawienie szkody poprzez zwrot kosztów naprawy.
W zasadzie powinnyśmy zacząć od tego czy istnieje prawna możliwość przyjęcia przez Parę Młodą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez gościa weselnego.
Kodeks cywilny przewiduje możliwość zawarcia umowy, na podstawie której przyjęcie takiej odpowiedzialności następuje. Tą umową jest umowa ubezpieczenia. Problem w tym, że w rozumieniu Kodeksu cywilnego, umowę ubezpieczenia może zawrzeć podmiot, który w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się spełnić świadczenie w sytuacji wystąpienia przewidzianego w umowie ubezpieczenia zdarzenia. Para Młoda nie prowadzi jednak takiej działalności, a zatem zapis ten nie może być traktowane jako tego typu umowa.
Innym rodzajem umowy, która mogłaby mieć zastosowanie, jest umowa zaostrzająca odpowiedzialność dłużnika, dopuszczalna na gruncie art. 473 KC. Jednakże należy mieć na uwadze, że przepis ten dotyczy stricte odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (czyli odpowiedzialności umownej), a nie odpowiedzialności deliktowej wynikającej z omówionego powyżej art. 415 KC (jednakże część prawników dopuszcza analogiczne stosowanie tego przepisu również do tego rodzaju odpowiedzialności).
Jak więc rozumieć zawarte w umowie zdanie „Za wszelkie szkody spowodowane przez gości weselnych na sprzęcie kamerzysty odpowiada Para Młoda”? Czy takie postanowienie będzie skuteczne?
W prawie cywilnym, jedną z fundamentalnych zasad jest zasada swobody umów określona w art. 353(1) KC:
„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”
Zasadę tą należy rozumieć w ten sposób, że w umowie z drugą stroną możesz ustalić sobie wszystko, byleby te ustalenia nie sprzeciwiały się naturze łączącego Ciebie z drugą stroną umowy stosunku prawnego, nie sprzeciwiały się ustawie bądź nie sprzeciwiały się zasadom współżycia społecznego. Należy zatem odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zawarta w umowie z kamerzystą zasada odpowiedzialności za jego sprzęt nie przekracza ustalonych Kodeksie Cywilnym granic swobody umów.
Niestety, jak to w prawie często bywa, odpowiedź nie jest jednoznaczna. Część prawników będzie broniło zawartego w umowie postanowienia dotyczącego odpowiedzialności Pary Młodej za sprzęt kamerzysty, a druga część będzie podnosiła, zarzut nieskuteczności takiego postanowienia. A przy tym i jedna i druga część prawników będzie przedstawiać mniej lub bardziej przekonujące argumenty na poparcie swojego stanowiska 😉
Niestety nie spotkałam się z wyrokiem sądu, które zostało wydane w podobnych co omawiany przez nas przykład okolicznościach. Przyznam, że jestem bardzo ciekawa, która argumentacja przekonałaby sędziego.
Skoro skuteczność takiego zapisu, w umowie może być dyskusyjna, to po co w ogóle go dodawać?
Po pierwsze właściciel sprzętu, który może ulec uszkodzeniu chce uniknąć sytuacji ustalania danych sprawcy szkody i dochodzenia naprawienia szkody bezpośrednio od niego. Przecież dane Pary Młodej już posiada (bo zawarł z nią umowę), a do tego po weselu to Para Młoda jest bardziej wypłacalna 😉 Jest więc spore prawdopodobieństwo, graniczące wręcz z pewnością, że Para Młoda dla własnego spokoju szkodę naprawi, a sama będzie „dochodzić się” z wujkiem o zwrot zapłaconej poszkodowanemu kwoty.
Po drugie spotkałam się z opiniami, „że to taki straszak” dzięki, któremu Para Młoda dyscyplinuje swoich gości. Może i w nim coś jest 😉
Inni natomiast tłumacząc się z takiego zapisu mylą wesele z imprezą masową i błędnie przypisują Parze Młodej rolę organizatora w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, doszukując się właśnie w tych przepisach odpowiedzialności Pary Młodej. Bądź też doszukują się takiej odpowiedzialności błędnie powołując się na zasady odpowiedzialności obowiązujące przy umowach najmu.
Jak uniknąć problemu?
Najlepszym rozwiązaniem dla Pary Młodej jest unikanie zawierania w umowie dyskusyjnego postanowienia o odpowiedzialności za szkody wyrządzone w sprzęcie kamerzysty, fotografa, DJ przez gości weselnych. Szkoda Waszych późniejszych sporów i nerwów.
Co w sytuacji gdy kamerzysta, fotograf, DJ nie chce usunąć ze swojego wzoru umowy omawianego postanowienia o odpowiedzialności? Dobrym rozwiązaniem może być ustalenie z wykonawcami, czy mają zawarte umowy ubezpieczenia swojego sprzętu. Jeśli wykonawcy takie ubezpieczenie mają, ostatecznie mogą stwierdzić, że takie postanowienie, koniec końców, jest niepotrzebne i zgodzą się na jego wykreślenie.
Jeśli zaś takiego ubezpieczenia Twój kamerzysta, fotograf czy DJ nie ma i postanowienia nie chce usunąć to warto jest spróbować ustalić w umowie np. granice Twojej odpowiedzialności, np. do z góry określonej kwoty.
Wprawdzie omawiany przez nas przykład dotyczy kamerzysty, ale uwagi i wnioski zawarte w tym tekście mają takie samo odniesienie do umów zawieranych z fotografami, Dj’ami czy zespołami. Należy mieć jednak świadomość tego, że inne zasady odpowiedzialności za zniszczenia mogą wynikać z innych typów umów np. umów dotyczących wypożyczenia elementów dekoracji.
Kinga
Podstawa prawna
Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z póź. zm.)